Bạn đang muốn học kiểm thử phần mềm nhưng chưa biết bắt đầu từ đâu? Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn lộ trình học Tester chi tiết, từ kiến thức cơ bản đến kỹ năng nâng cao, giúp bạn nhanh chóng trở thành một chuyên viên kiểm thử phần mềm chuyên nghiệp.

Giới thiệu về kiểm thử phần mềm (Tester)

Tester là gì?

Tester, hay còn gọi là chuyên viên kiểm thử phần mềm, đóng vai trò quan trọng trong quy trình phát triển phần mềm. Họ có nhiệm vụ đảm bảo chất lượng sản phẩm bằng cách kiểm tra, phát hiện và báo cáo các lỗi trước khi phần mềm được đưa vào sử dụng.

Trong môi trường công nghệ thông tin ngày càng phát triển, vai trò của Tester ngày càng trở nên quan trọng hơn. Họ không chỉ đơn thuần là người tìm lỗi, mà còn là người góp phần nâng cao chất lượng sản phẩm và tối ưu hóa quy trình phát triển phần mềm.

Một Tester chuyên nghiệp cần có các kỹ năng sau:

Các kỹ năng cần có của một Tester chuyên nghiệp

Tại sao nên học kiểm thử phần mềm?

Kiểm thử phần mềm là một trong những kỹ năng quan trọng và không thể thiếu trong ngành công nghệ thông tin. Học kiểm thử phần mềm mang lại nhiều lợi ích:

1. Cơ hội nghề nghiệp rộng mở: Theo Occupational Outlook Handbook của BLS cho vị trí gần nhất là “Software Developers, Quality Assurance Analysts, and Testers”, Việc làm cho các nhà phát triển phần mềm, chuyên gia phân tích đảm bảo chất lượng và kiểm thử viên dự kiến sẽ tăng 17% từ 2022 đến 2033, nhanh hơn nhiều so với mức trung bình của tất cả các nghề.

2. Thu nhập hấp dẫn: Theo báo cáo lương của VietnamWorks năm 2024, mức lương trung bình cho vị trí QA/Tester trong ngành IT tại Việt Nam như sau:

• Mức lương trung bình cho sinh viên mới ra trường: 11.4 triệu đồng/tháng
• Mức lương trung bình cho vị trí nhân viên chính thức: 20 triệu đồng/tháng

3. Phát triển kỹ năng đa dạng: Kiểm thử phần mềm giúp bạn rèn luyện tư duy phân tích, kỹ năng giao tiếp và khả năng giải quyết vấn đề. Những kỹ năng này không chỉ hữu ích trong công việc mà còn trong cuộc sống hàng ngày.

4. Đóng góp vào chất lượng sản phẩm: Bạn sẽ có cơ hội trực tiếp nâng cao chất lượng của các sản phẩm phần mềm, góp phần tạo ra những ứng dụng, hệ thống an toàn và đáng tin cậy cho người dùng.

5. Cơ hội chuyển đổi nghề nghiệp: Kiểm thử phần mềm là một lĩnh vực tương đối dễ tiếp cận cho những người muốn chuyển sang ngành IT từ các ngành khác.

Các lý do nên học kiểm thử phần mềm

Lộ trình học Tester chi tiết cho người mới bắt đầu

Giai đoạn 1 – Hiểu cơ bản về kiểm thử phần mềm (2-4 tuần)

Bước đầu tiên trong lộ trình học kiểm thử phần mềm là nắm vững các khái niệm cơ bản:

1. Tìm hiểu về kiểm thử phần mềm và vai trò của nó trong quy trình phát triển:

• Định nghĩa và mục tiêu của kiểm thử phần mềm
• Tầm quan trọng của kiểm thử trong vòng đời phát triển phần mềm (SDLC)
• Các nguyên tắc cơ bản của kiểm thử phần mềm

2. Phân biệt các loại kiểm thử:

• Kiểm thử hộp đen (Black Box Testing): Tập trung vào đầu vào và đầu ra của hệ thống mà không cần biết cấu trúc bên trong.
• Kiểm thử hộp trắng (White Box Testing): Kiểm tra cấu trúc bên trong và logic của mã nguồn.
• Kiểm thử chấp nhận (Acceptance Testing): Đảm bảo phần mềm đáp ứng yêu cầu của người dùng và có thể được chấp nhận.
• Kiểm thử chức năng: Kiểm tra các tính năng cụ thể
• Kiểm thử phi chức năng: Kiểm tra khía cạnh như hiệu suất, bảo mật, khả năng sử dụng.

3. Tìm hiểu về các kỹ thuật kiểm thử cơ bản:

• Kiểm thử đơn vị (Unit Testing): Kiểm tra từng phần nhỏ của phần mềm (hàm, lớp).
• Kiểm thử tích hợp (Integration Testing): Kiểm tra sự tương tác giữa các phần nhỏ.
• Kiểm thử hệ thống (System Testing): Kiểm tra toàn bộ hệ thống đã hoàn thiện.
• Kiểm thử chấp nhận (Acceptance testing): Kiểm tra xem hệ thống có đáp ứng yêu cầu của khách hàng không.

Giai đoạn 2 – Học lý thuyết và quy trình kiểm thử phần mềm (4-6 tuần)

Sau khi nắm vững các khái niệm cơ bản, bạn cần tìm hiểu sâu hơn về quy trình kiểm thử:

1. Các quy trình phát triển phần mềm: 

• Waterfall: Mô hình tuần tự truyền thống
• Agile: Phương pháp linh hoạt, thích ứng nhanh với thay đổi
• Scrum: Khung làm việc Agile phổ biến

Mời bạn xem thêm video của Test Mentor: Agile căn bản: Tìm hiểu về Agile – Quy trình phát triển phần mềm Scrum | Test Mentor

2. Quy trình kiểm thử:

• Lập kế hoạch kiểm thử: Xác định phạm vi, mục tiêu, và chiến lược kiểm thử
• Viết kịch bản kiểm thử (test case): Học cách viết test case chi tiết và hiệu quả
• Thực hiện kiểm thử: Các kỹ thuật thực hiện kiểm thử thủ công
• Báo cáo lỗi: Cách viết báo cáo lỗi chuyên nghiệp và dễ hiểu

3. Các mức độ kiểm thử:

• Kiểm thử đơn vị (Unit Testing): Kiểm tra từng đơn vị nhỏ nhất của mã nguồn
• Kiểm thử tích hợp (Integration Testing): Kiểm tra sự tương tác giữa các thành phần
• Kiểm thử hệ thống (System Testing): Kiểm tra toàn bộ hệ thống
• Kiểm thử chấp nhận (Acceptance Testing): Đảm bảo phần mềm đáp ứng yêu cầu của người dùng

4. Học cách đọc và hiểu tài liệu kỹ thuật:

• Tài liệu đặc tả yêu cầu (Requirements Specification)
• Tài liệu thiết kế hệ thống (System Design Document)
• Hướng dẫn sử dụng (User Manual)

Giai đoạn 3 – Thực hành kiểm thử thủ công (Manual Testing) (4-8 tuần)

Kiểm thử thủ công là kỹ năng nền tảng mà mọi Tester cần phải thành thạo:

1. Học cách sử dụng công cụ quản lý lỗi như Jira:

• Tạo và quản lý các vấn đề (issues)
• Theo dõi tiến độ và trạng thái của lỗi
• Tương tác với các thành viên khác trong dự án

2. Thực hành viết và thực hiện kịch bản kiểm thử:

• Viết test case cho các chức năng cụ thể
• Thực hiện kiểm thử theo test case đã viết
• Đánh giá và cải thiện chất lượng test case

3. Tham gia vào các dự án kiểm thử thực tế để tích lũy kinh nghiệm:

• Tìm kiếm các dự án mã nguồn mở để thực hành
• Thực hiện kiểm thử cho các ứng dụng web, mobile phổ biến
• Học cách làm việc trong môi trường nhóm và quản lý thời gian

4. Học cách sử dụng các công cụ hỗ trợ kiểm thử thủ công:

• Công cụ chụp màn hình và quay video: Snagit, Camtasia
• Công cụ theo dõi lỗi: Bugzilla, Mantis
• Công cụ quản lý test case: TestRail, TestLink

Tìm hiểu về các công cụ kiểm thử phần mềm (4-6 tuần)

Công cụ kiểm thử tự động (Automation Testing)

Kiểm thử tự động là xu hướng quan trọng trong ngành kiểm thử phần mềm:

1. Tìm hiểu về các công cụ phổ biến: 

• Selenium: Framework mã nguồn mở cho kiểm thử web
• Katalon Studio: Nền tảng kiểm thử tự động all-in-one
• JUnit: Framework kiểm thử đơn vị cho Java
• TestNG: Framework kiểm thử nâng cao cho Java

2. So sánh ưu và nhược điểm của kiểm thử tự động với kiểm thử thủ công:

Tính năng	Kiểm thử tự động	Kiểm thử thủ công
Tốc độ	Rất nhanh, đặc biệt với các tác vụ lặp đi lặp lại	Chậm hơn, phù hợp với các trường hợp cần sự linh hoạt
Độ chính xác	Cao, giảm thiểu lỗi do yếu tố con người	Có thể bị ảnh hưởng bởi yếu tố chủ quan của người kiểm thử
Khả năng mở rộng	Dễ dàng mở rộng phạm vi kiểm thử	Khó khăn khi kiểm thử các tính năng phức tạp
Chi phí	Đầu tư ban đầu cao nhưng tiết kiệm về lâu dài	Chi phí ban đầu thấp nhưng tốn kém về nhân lực
Khả năng tái sử dụng	Các kịch bản có thể tái sử dụng nhiều lần	Không thể tái sử dụng các trường hợp kiểm thử
Ưu điểm khác	Tăng năng suất, đảm bảo chất lượng, phù hợp với dự án lớn	Linh hoạt, khám phá lỗi mới, phù hợp với dự án nhỏ
Nhược điểm khác	Cần chuyên môn kỹ thuật, không thay thế hoàn toàn con người	Tốn thời gian, dễ xảy ra lỗi do con người

3. Học cách viết script kiểm thử tự động cơ bản:

• Sử dụng Selenium WebDriver để tự động hóa kiểm thử web
• Tạo test case tự động với TestNG hoặc JUnit

Công cụ quản lý kiểm thử và lỗi

Để quản lý quy trình kiểm thử hiệu quả, bạn cần làm quen với các công cụ:

1. Công cụ quản lý kiểm thử: 

• Jira: Nền tảng quản lý dự án và theo dõi vấn đề phổ biến
• TestRail: Công cụ quản lý test case và kế hoạch kiểm thử

2. Công cụ quản lý lỗi: 

• Redmine: Hệ thống quản lý dự án và theo dõi lỗi mã nguồn mở
• Bugzilla: Hệ thống theo dõi lỗi mạnh mẽ
• Mantis: Công cụ theo dõi lỗi đơn giản và dễ sử dụng

3. Thực hành sử dụng các công cụ này trong môi trường dự án mô phỏng:

• Tạo và quản lý kế hoạch kiểm thử
• Theo dõi tiến độ và báo cáo kết quả kiểm thử
• Quản lý và phân loại các lỗi phát hiện được

Các công cụ kiểm thử hiệu năng và bảo mật

Nâng cao kỹ năng với các công cụ chuyên sâu:

1. Công cụ kiểm thử hiệu năng: 

• JMeter: Công cụ mã nguồn mở để kiểm thử hiệu năng
• LoadRunner: Giải pháp kiểm thử hiệu năng doanh nghiệp từ Micro Focus

2. Công cụ kiểm thử bảo mật: 

• OWASP ZAP (Zed Attack Proxy): Công cụ kiểm thử bảo mật mã nguồn mở
• Burp Suite: Nền tảng kiểm thử bảo mật tích hợp

3. Học cách thực hiện các loại kiểm thử chuyên sâu:

• Kiểm thử tải (Load Testing): Đánh giá hiệu suất hệ thống dưới tải bình thường
• Kiểm tra sức chiụ đựng (Stress Testing): Kiểm tra giới hạn của hệ thống
• Kiểm thử bảo mật cơ bản: Phát hiện các lỗ hổng bảo mật phổ biến

Phát triển kỹ năng chuyên sâu về kiểm thử phần mềm (8-12 tuần)

Học về kiểm thử tự động nâng cao (4-6 tuần)

1. Lộ trình học kiểm thử tự động từ cơ bản đến nâng cao:

• Nắm vững cú pháp và cấu trúc của ngôn ngữ lập trình (ví dụ: Java, Python)
• Học sâu về Selenium WebDriver và các tính năng nâng cao
• Tìm hiểu về Page Object Model và cách áp dụng vào dự án kiểm thử
• Xây dựng framework kiểm thử tự động từ đầu

2. Tích hợp kiểm thử tự động vào quy trình CI/CD:

• Học về Jenkins và cách cấu hình job kiểm thử tự động
• Tìm hiểu về GitLab CI và cách tạo pipeline kiểm thử
• Thực hành tích hợp script kiểm thử vào quy trình CI/CD
• Học cách phân tích và báo cáo kết quả kiểm thử tự động

3. Nâng cao kỹ năng với các công nghệ kiểm thử tự động khác:

• Kiểm thử API với Postman và RestAssured
• Kiểm thử ứng dụng di động với Appium
• Học về BDD (Behavior Driven Development) và Cucumber

Thực hành kiểm thử trên các dự án thực tế (4-6 tuần)

1. Tìm kiếm cơ hội tham gia các dự án kiểm thử thực tế:

• Đăng ký làm tình nguyện viên kiểm thử cho các dự án mã nguồn mở
• Tham gia các nền tảng crowd testing như uTest, Testbirds
• Tìm kiếm cơ hội thực tập hoặc làm việc part-time tại các công ty phần mềm

2. Áp dụng kiến thức đã học vào thực tế để nâng cao kỹ năng:

• Thực hiện kiểm thử thủ công và tự động trên các dự án thực tế
• Học cách làm việc trong môi trường Agile/Scrum
• Rèn luyện kỹ năng giao tiếp và làm việc nhóm
• Xây dựng portfolio kiểm thử cá nhân

3. Phát triển tư duy phân tích và kỹ năng giải quyết vấn đề:

• Học cách phân tích yêu cầu và thiết kế test case hiệu quả
• Rèn luyện khả năng phát hiện và tái tạo lỗi phức tạp
• Phát triển kỹ năng debug và phân tích root cause

Mẹo học tập và phát triển trong ngành kiểm thử phần mềm

Lộ trình học tập cá nhân hóa

1. Xây dựng lộ trình học phù hợp với mục tiêu cá nhân:

• Xác định mục tiêu nghề nghiệp dài hạn (ví dụ: trở thành QA Lead, Automation Tester)
• Đánh giá kỹ năng hiện tại và xác định các lĩnh vực cần cải thiện
• Tạo kế hoạch học tập chi tiết với các mốc thời gian cụ thể

2. Đặt ra các mốc thời gian cụ thể để đánh giá tiến độ:

• Sử dụng phương pháp SMART (Specific, Measurable, Achievable, Relevant, Time-bound) để đặt mục tiêu
• Thường xuyên đánh giá và điều chỉnh kế hoạch học tập
• Celebration small wins để duy trì động lực học tập

Học hỏi từ cộng đồng và tham gia diễn đàn

1. Tham gia các cộng đồng Tester trên Stack Overflow, Reddit:

• Đặt câu hỏi và tìm kiếm giải pháp cho các vấn đề gặp phải
• Chia sẻ kiến thức và kinh nghiệm của bản thân
• Theo dõi các xu hướng và công nghệ mới trong lĩnh vực kiểm thử

2. Kết nối với đồng nghiệp thông qua các hội thảo trực tuyến và nhóm học tập:

• Tham gia các webinar và hội thảo trực tuyến về kiểm thử phần mềm
• Tham gia các nhóm học tập trên Facebook, LinkedIn
• Tham dự các meetup và sự kiện networking trong ngành

Thực hành liên tục và nâng cao kỹ năng

1. Tham gia các dự án mã nguồn mở (open-source) để rèn luyện kỹ năng:

• Tìm kiếm các dự án phù hợp trên GitHub, GitLab
• Đóng góp vào việc kiểm thử và báo cáo lỗi cho các dự án
• Học hỏi từ cách làm việc và quy trình của các dự án lớn

2. Sử dụng các nền tảng kiểm thử online như BrowserStack, Sauce Labs để thực hành:

• Thực hành kiểm thử trên nhiều trình duyệt và thiết bị khác nhau
• Học cách sử dụng các công cụ kiểm thử đám mây
• Tìm hiểu về kiểm thử tương thích (compatibility testing)

Các nguồn tài nguyên học Tester hữu ích

Sách và eBook

Một số cuốn sách nổi bật về kiểm thử phần mềm:

• “Selenium Testing Tools Cookbook” của Unmesh Gundecha
• “The Art of Software Testing” của Glenford J. Myers
• “Agile Testing: A Practical Guide for Testers and Agile Teams” của Lisa Crispin và Janet Gregory
• “Explore It!: Reduce Risk and Increase Confidence with Exploratory Testing” của Elisabeth Hendrickson
• “How Google Tests Software” của James A. Whittaker, Jason Arbon, và Jeff Carollo

Khóa học trực tuyến

1. Các khóa học trên Udemy, Coursera về kiểm thử phần mềm:

• “Software Testing and Automation Specialization” trên Coursera
• “The Complete 2023 Software Testing Bootcamp” trên Udemy
• “Selenium WebDriver with Java -Basics to Advanced+Frameworks” trên Udemy

2. Khóa học chuyên sâu về API Testing, Performance Testing tại Test Mentor:

• Khóa học “Kiểm thử API cơ bản đến nâng cao”
• Khóa học “Kiểm thử bảo mật“
• Khóa học “Kiểm thử tự động với Katalon Studio“

Kênh YouTube và video hướng dẫn

1. Kênh YouTube:

• SoftwareTestingHelp: Cung cấp nhiều video hướng dẫn về kiểm thử phần mềm
• Automation Step by Step: Tập trung vào kiểm thử tự động
• SDET- QA Automation Techie: Hướng dẫn chi tiết về Selenium và kiểm thử tự động
• Test Mentor: Chia sẻ kiến thức và kinh nghiệm về kiểm thử phần mềm

2. Các video hướng dẫn từ cơ bản đến nâng cao về kiểm thử phần mềm:

• Playlist “Software Testing Tutorial for Beginners” của Edureka
• Series “Selenium Tutorial for Beginners” của Naveen AutomationLabs
• Playlist “JMeter Tutorials” của JMeter by Blazemeter
• Playlist “Tự học kiểm thử tự động với Katalon Studio” của Test Mentor

Kết luận

Lộ trình học Tester từ cơ bản đến nâng cao đã được trình bày chi tiết, giúp bạn có định hướng rõ ràng khi bắt đầu sự nghiệp trong lĩnh vực kiểm thử phần mềm. Hãy nhớ rằng, để trở thành một Tester chuyên nghiệp, bạn cần kiên trì thực hành, không ngừng học hỏi và tích cực tham gia vào cộng đồng.

Ngành kiểm thử phần mềm luôn phát triển với những công nghệ và phương pháp mới. Vì vậy, việc học tập suốt đời là chìa khóa để thành công trong lĩnh vực này. Hãy luôn giữ tâm thế cởi mở, sẵn sàng đón nhận những thách thức mới và không ngừng nâng cao kỹ năng của mình.

Bạn đã sẵn sàng bắt đầu hành trình trở thành chuyên viên kiểm thử phần mềm? Hãy đăng ký khóa học Tester cho người mới bắt đầu tại Test Mentor ngay hôm nay để có được nền tảng vững chắc cho sự nghiệp tương lai của mình. Với sự hướng dẫn chi tiết và thực tế từ các chuyên gia trong ngành, bạn sẽ có cơ hội phát triển toàn diện các kỹ năng cần thiết để trở thành một Tester xuất sắc.

Hãy nhớ rằng, mỗi bước tiến trong hành trình học tập của bạn đều là một bước gần hơn đến mục tiêu trở thành một Tester chuyên nghiệp. Chúc bạn thành công trên con đường sự nghiệp đầy hứa hẹn này!

Huyen Nguyen