Bài viết này nhằm giúp bạn hiểu rõ hơn về sự khác biệt giữa Functional Testing (Kiểm thử chức năng) và Non-Functional Testing (Kiểm thử phi chức năng) trong quá trình kiểm thử phần mềm. Dựa trên hai khái niệm cơ bản này, chúng ta sẽ khám phá cách mỗi loại kiểm thử đóng góp vào việc đảm bảo chất lượng chức năng và hiệu năng của phần mềm.

Kiểm thử chức năng (Functional Testing)

Kiểm thử chức năng là gì?

Kiểm thử chức năng (Functional Testing) là quá trình kiểm tra phần mềm để đảm bảo rằng nó hoạt động đúng theo những gì đã được yêu cầu và kỳ vọng. Để hiểu đơn giản, hãy tưởng tượng rằng phần mềm là một công cụ và kiểm thử chức năng là cách chúng ta đảm bảo rằng công cụ này hoạt động đúng cách.

Khi chúng ta sử dụng một công cụ, chúng ta mong đợi nó thực hiện các chức năng cụ thể mà chúng ta muốn. Ví dụ, nếu chúng ta đang kiểm thử một ứng dụng đặt vé máy bay, chúng ta sẽ tạo ra các tình huống để xác nhận rằng ứng dụng có thể tìm kiếm, chọn và đặt vé một cách chính xác. Chúng ta kiểm tra xem có lỗi hệ thống nào xuất hiện không, ví dụ như việc không tìm thấy chuyến bay hoặc không thể hoàn thành quá trình đặt vé.

Qua việc kiểm thử chức năng, chúng ta đảm bảo rằng phần mềm hoạt động đúng theo mong đợi và đáp ứng các yêu cầu chức năng cụ thể. Điều này đảm bảo rằng người dùng có thể sử dụng phần mềm một cách hiệu quả và đáng tin cậy, giúp tránh những rủi ro và sự cố không mong muốn khi sử dụng phần mềm trong thực tế.

Các loại Functional Testing

Trong thực tế sẽ có nhiều loại Function Testing khác nhau có thể sử dụng trong quá trình kiểm thử phần mềm, dưới đây là 3 loại phổ biến mà Tester thường dùng:

• Kiểm thử tích hợp (Integration Testing): Loại kiểm thử này kiểm tra sự tương tác giữa các thành phần của phần mềm khi chúng được kết hợp lại. Mục tiêu là đảm bảo rằng các thành phần hoạt động một cách chính xác.
• Kiểm thử chấp nhận (Acceptance Testing): Loại kiểm thử này được thực hiện để kiểm tra xem phần mềm đã đáp ứng được các yêu cầu và tiêu chuẩn của người dùng hay không. Thông thường, người dùng cuối sẽ thực hiện kiểm thử này để xác nhận rằng phần mềm đã làm đúng như mô tả trong tài liệu cung cấp cho bên phát triển phần mềm và đạt được mục tiêu dự kiến ban đầu đưa ra.
• Kiểm thử hồi quy (Regression Testing): Loại kiểm thử này được thực hiện để đảm bảo rằng các chức năng đã được kiểm tra trước đó không bị ảnh hưởng bởi các thay đổi hoặc cải thiện mới. Nó giúp đảm bảo tính ổn định và không xảy ra lỗi sau khi thay đổi phần mềm.

>>> Xem thêm: Function Testing là gì? Các bước cơ bản trong việc thực hiện kiểm thử chức năng

Kiểm thử phi chức năng (Non-Functional Testing)

Kiểm thử phi chức năng là gì?

Kiểm thử phi chức năng (Non-Functional Testing) là quá trình đánh giá các khía cạnh không liên quan đến chức năng của phần mềm. Thay vì tập trung vào việc kiểm tra các tính năng cụ thể, nó tập trung vào các yếu tố như hiệu suất, bảo mật, độ tin cậy, khả năng tương tác người dùng và khả năng tương thích. Mục tiêu của kiểm thử phi chức năng là đảm bảo rằng phần mềm hoạt động tốt không chỉ từ góc nhìn chức năng mà còn từ các khía cạnh không chức năng.

Các loại Non-Functional Testing

Dưới đây là một số loại kiểm thử phi chức năng phổ biến hay được dùng:

• Hiệu suất (Performance Testing): Kiểm tra khả năng xử lý và phản hồi của phần mềm trong điều kiện tải cao. Đây là để đảm bảo rằng phần mềm có thể hoạt động một cách nhanh chóng và hiệu quả khi đối mặt với áp lực lớn.
• Bảo mật (Security Testing): Kiểm tra các lỗ hổng bảo mật của phần mềm và xác định các biện pháp bảo mật cần thiết để đảm bảo rằng dữ liệu và hệ thống không bị lộ thông tin hay tấn công từ bên ngoài.
• Tương tác người dùng (Usability Testing): Đánh giá trải nghiệm người dùng khi sử dụng phần mềm. Kiểm thử này tập trung vào độ dễ sử dụng, giao diện người dùng và khả năng tương tác để đảm bảo rằng người dùng có trải nghiệm tốt khi sử dụng phần mềm.
• Tương thích (Compatibility Testing): Kiểm tra khả năng của phần mềm để hoạt động trên các nền tảng và môi trường khác nhau. Điều này đảm bảo rằng phần mềm tương thích với các hệ điều hành, trình duyệt, thiết bị và phiên bản phần mềm khác nhau mà người dùng có thể sử dụng.

>>> Xem thêm: Kiểm thử phần mềm là gì? Giới thiệu các loại kiểm thử phần mềm

Khi nào thì dùng Functional Testing, khi nào dùng Non-Functional Testing

Function Testing và Non-Function Testing là hai phương pháp quan trọng để kiểm thử phần mềm. Tuy nhiên, chúng tập trung vào các khía cạnh khác nhau của kiểm thử.

Functional Testing là quá trình kiểm tra tính năng và chức năng cụ thể của phần mềm. Nó đảm bảo rằng phần mềm hoạt động đúng theo yêu cầu chức năng đã được định nghĩa. Kiểm thử chức năng được thực hiện từ giai đoạn sớm nhất của quy trình kiểm thử và bao gồm việc kiểm tra các thành phần riêng lẻ, tích hợp chúng vào hệ thống và kiểm tra toàn bộ ứng dụng.

Non-Functional Testing tập trung vào các yếu tố không liên quan đến chức năng của phần mềm. Nó kiểm tra các thuộc tính không chức năng như hiệu suất, bảo mật, độ tin cậy, khả năng tương thích và tương tác người dùng. Kiểm thử phi chức năng đảm bảo rằng phần mềm đáp ứng các yêu cầu không chức năng và hoạt động tốt trong môi trường thực tế.

Những khác biệt chính giữa kiểm thử chức năng và kiểm thử phi chức năng

Dưới đây là một bảng so sánh giữa kiểm thử chức năng và kiểm thử phi chức năng

Kiểm thử chức năng	Kiểm thử phi chức năng
Tập trung vào tính năng và chức năng cụ thể của phần mềm.	Tập trung vào các yếu tố không liên quan đến chức năng của phần mềm.
Kiểm tra xem phần mềm có hoạt động đúng theo yêu cầu chức năng đã được mô tả trong tài liệu.	Kiểm tra các yêu cầu không chức năng như hiệu suất, bảo mật, độ tin cậy, khả năng tương thích và tương tác người dùng.
Được thực hiện sớm trong quy trình kiểm thử phần mềm	Thường được thực hiện sau kiểm thử chức năng
Đánh giá tính chính xác và hoạt động của chức năng	Đánh giá hiệu suất, bảo mật, độ tin cậy, khả năng tương thích và tương tác người dùng với phần mềm
Các kỹ thuật kiểm thử chức năng bao gồm kiểm thử đơn vị, kiểm thử tích hợp, kiểm thử hệ thống và kiểm thử chấp nhận người dùng	Các kỹ thuật kiểm thử phi chức năng bao gồm kiểm thử hiệu suất, kiểm thử bảo mật, kiểm thử độ tin cậy, kiểm thử khả năng mở rộng và kiểm thử tương tác người dùng
Đảm bảo tính chính xác của chức năng	Đảm bảo tính hiệu suất, bảo mật, độ tin cậy, khả năng tương thích và tương tác của người dùng
Ví dụ: kiểm tra xem nút “Gửi” trên một trang web hoạt động đúng hay không	Ví dụ: kiểm tra khả năng phản hồi của trang web khi có 1000 người dùng cùng truy cập một lúc

Kết luận

Kiểm thử chức năng kiểm tra tính chính xác của chức năng, trong khi kiểm thử phi chức năng kiểm tra hiệu suất, bảo mật và trải nghiệm người dùng. Cả hai loại kiểm thử này đều cần thiết để đảm bảo phần mềm hoạt động tốt từ cả góc nhìn chức năng và không chức năng.

Hy vọng thông qua bài viết này, các bạn đã hiểu và phân biệt được như thế nào là Functional Testing và như thế nào là Non-Functional Testing. Hãy theo dõi các bài viết mới nhất của Test Mentor về kiểm thử phần mềm!

Lan Hoang